Yr Agenda (Rhifyn 18)

(pynciau i Grwpiau Tenantiaid eu trafod gyda'u landlord)
 

Cyhoeddwyd: 22 Mai 2025

Cefndir Yr Agenda

Gofynnodd rhai grwpiau tenantiaid i ni am eitemau/pynciau agenda amserol i’w grŵp eu trafod gyda’u landlord. Mewn ymateb, creodd TPAS Cymru gyfres friffio o’r enw ‘Yr Agenda’, sy’n rhoi trosolwg i grwpiau tenantiaid o bwnc ac yn awgrymu cwestiynau y gallech fod eisiau eu trafod gyda’ch landlord. 

Bydd y rhifyn hwn yn canolbwyntio ar y 2 bwnc cysylltiedig canlynol:

1)   Lletygarwch a Rhoddion Corfforaethol

Mae llawer o landlordiaid yn gyflogwyr mawr yn eu cymuned. Maent yn gwario arian sylweddol y flwyddyn ar eu cadwyn gyflenwi. I lawer, dyma'r ddelwedd draddodiadol o dalu cwmnïau adeiladu i adeiladu cartrefi newydd a chontractau mawr ar gyfer cynnal a chadw, ceginau, ffenestri, ac ati. Ond maent hefyd yn gwario symiau sylweddol ar wasanaethau proffesiynol, megis cyfreithwyr, penseiri, seilwaith TG, prydlesi cerbydau, ac ati.

Roeddwn yng nghynhadledd Llywodraethu TCC yn ddiweddar, ac fe wnaeth rhai sgyrsiau wneud i mi feddwl…

Mae Lletygarwch Corfforaethol ac anrhegion yn ffordd sefydledig i gwmnïau ddiolch a chydnabod perthnasoedd busnes. Gallant hefyd gefnogi rhwydweithio, cynnal perthnasoedd, datblygu syniadau newydd, a sefydlu cysylltiadau newydd.

Fodd bynnag, fel y mae'r Sefydliad Moeseg Busnes yn nodi ‘...gall derbyn rhoddion, gwasanaethau a lletygarwch adael sefydliad yn agored i gyhuddiadau o annhegwch, tueddfryd neu dwyll, neu hyd yn oed ymddygiad anghyfreithlon. Gall perthnasoedd masnachol fod yn agored i ragfarn a bydd enw da sefydliad am ‘wneud busnes yn foesegol’ mewn perygl…’.

Er tryloywder, pan oeddwn yn gweithio yn y sector preifat ym maes marchnata digidol, mynychais lawer o ddigwyddiadau lletygarwch corfforaethol a derbyniais anrhegion neis iawn, fel hamperi Nadolig crand.

A ddylanwadodd ar berthnasoedd busnes? Wrth gwrs, mae'n cael effaith! Yn yr un modd, roedd weithiau wedi fy helpu i weld y cwmnïau go iawn. Er enghraifft, mynychais gêm Pêl-droed Uwch Gynghrair unwaith gyda chwmni technoleg yr oeddwn yn agos at wneud cytundeb â nhw i ddod yn gyflenwr i'r cwmni yr oeddwn yn gweithio iddo. Dros y dydd, gyda chwrw yn llifo, gwelais ddiwylliant y cwmni go iawn, a doeddwn i ddim yn hoffi'r hyn a welais. Yn ôl yn y swyddfa ddydd Llun, roedd y fargen i ffwrdd!

Mae landlordiaid cymdeithasol yn gwneud pethau gwych ac yn glod i’w cymunedau, ond mae angen iddynt fod yn dryloyw ac yn agored i graffu.

2) Teithio Tramor

Mae hwn yn bwnc arall sydd angen atebolrwydd ar lefel bwrdd a chraffu gan denantiaid. Mae yna nifer o gynadleddau rhyngwladol sy'n ymwneud â thai ledled y byd. Yn benodol, ar gyfer uwch arweinwyr tai cymdeithasol, cynhelir cynhadledd flynyddol wythnos o hyd yn Cannes, de Ffrainc, ac un arall yn y Swistir, rwy’n credu.

Nid oes yr un ohonynt yn rhad, ond bydd ei amddiffynwyr yn dweud mai dyma lle mae meddwl newydd yn cael ei ffurfio, bargeinion yn cael eu gwneud, a chadwyn gyflenwi newydd yn cael ei chanfod. Rwyf wedi clywed pethau da.

Fodd bynnag, mae ei feirniaid yn dweud ei fod yn ddrud ac yn ‘hyfryd’ ac nad oes digon o gynadleddau sy’n ymwneud â thai eisoes yn y DU.? 

Eto, er tryloywder, pan oeddwn yn y sector preifat, profais y ddau – es i lawer o Gynadleddau a Symposiwm Ewropeaidd … a dweud y gwir, roedd y rhan fwyaf yn hwyl ac yn gymdeithasol. Yn yr un modd, es i ar gynhadledd 4 diwrnod ar long fordaith o amgylch Môr y Canoldir, ac roedd mor gynhyrchiol a ches i lawer o feddwl ffres a pherthnasoedd busnes newydd.

Fel y soniwyd uchod, mae landlordiaid Tai Cymdeithasol yn gwneud pethau gwych ac yn glod i’w cymunedau, ond mae angen iddynt fod yn dryloyw ac yn agored i graffu gan y Bwrdd a thenantiaid ar y pwnc hwn. 

Cwestiynau a awgrymir i grwpiau Tenantiaid eu trafod a phenderfynu a yw hyn yn bwysig iddynt:

1. Beth yw polisi eich landlord ar gyfer Lletygarwch Corfforaethol a Rhoddion?
2. Pryd wnaeth y Bwrdd drafod a chymeradwyo'r polisi ddiwethaf?
3. A ymgynghorwyd arno gyda'r grŵp tenantiaid strategol cydnabyddedig?
4. A yw aelodau'r Bwrdd yn cael eu cynnwys, ac a yw'n cynnwys lletygarwch a dderbynnir o dan gyflogaeth wahanol?
5. Beth yw'r broses ar gyfer craffu bwrdd a chymeradwyo?
6. Beth yw'r broses i'r grŵp tenantiaid graffu ar y gofrestr?
7. Ydych chi'n meddwl y dylid ei gyhoeddi'n flynyddol ar y wefan o dan yr adran Llywodraethu er mwyn sicrhau tryloywder?? 

1. Sut mae Gwerth am Arian yn cael ei asesu ar gyfer teithiau tramor
2. Beth yw'r broses ar gyfer craffu a chymeradwyo'r bwrdd?
3. Beth yw'r broses i'r grŵp tenantiaid graffu arni?

Gobeithiwn fod y rhifyn hwn o Yr Agenda wedi bod o ddiddordeb.

Rhowch wybod i ni beth yw eich barn am gyfres Yr Agenda. Mae mwy i ddod yn 2025.

Ysgrifennwyd gan: David Wilton

Noddwyr Llais y Tenant

Mae'r Agenda yn rhan o raglen waith sy'n ceisio mwyhau llais tenantiaid. Rydym yn ddiolchgar iawn i Grŵp Pobl, sy'n noddi ein gwaith llais tenantiaid.

Hoffem hefyd ddiolch i Lywodraeth Cymru am ariannu TPAS Cymru yn rhannol fel sefydliad ac i Tai Wales & West am y nawdd arweiniol trwy gydol y flwyddyn