Dyraniadau Digartrefedd: yr hyn y gallwn ei ddysgu gan denantiaid

Yn ôl ym mis Hydref 2023, gofynnodd Llywodraeth Cymru am farn ar eu cynigion ar gyfer newidiadau i bolisi a chyfraith, i roi terfyn ar ddigartrefedd yng Nghymru. Buont yn ymgynghori ar y canlynol: diwygio'r ddeddfwriaeth ddigartrefedd graidd bresennol; rôl gwasanaeth cyhoeddus Cymru o ran atal digartrefedd; cynigion wedi'u targedu i atal digartrefedd ar gyfer y rhai yr effeithir arnynt yn anghymesur; mynediad i dai; a gweithredu'r newidiadau polisi.

Fel llais tenant yng Nghymru, gofynnwyd i TPAS Cymru sicrhau bod y bobl yr effeithir arnynt gan y cynigion hyn yn cael y cyfle i helpu i'w siapio. Felly, fe wnaethom lansio arolwg wythnos o hyd i denantiaid mewn tai cymdeithasol, yn cynnwys 21 cwestiwn. Ymatebodd dros 600 o denantiaid tai cymdeithasol o bob un o’r 22 ardal awdurdod lleol yng Nghymru, gan rannu eu barn ar y cynigion a nodir yn y Papur Gwyn.

Mae canfyddiadau’r adroddiad hwn yn amlygu’r canlynol:

Y Canfyddiadau Allweddol:

1. Blaenoriaeth i Unigolion Digartref: Roedd dros hanner yr ymatebwyr yn cytuno y dylai'r bobl sy'n profi digartrefedd gael blaenoriaeth ar gyfer tai cymdeithasol. Fodd bynnag, datgelodd sylwadau safbwynt cynnil, gan bwysleisio’r angen am gymorth unigol, tegwch a mynd i’r afael ag achosion sylfaenol digartrefedd.
2. Dyraniad yn Seiliedig ar Anghenion: Roedd consensws ar bwysigrwydd dyrannu tai cymdeithasol ar sail angen, gyda blaenoriaeth i’r rhai sy’n ddigartref, sydd â phroblemau meddygol, neu sy’n byw mewn amodau anaddas.
3. Heriau yn y System Dai: Mynegodd ymatebwyr anfodlonrwydd â’r system dai bresennol, gan amlygu gorlenwi, cartrefi wedi’u tanfeddiannu, a’r angen am gymorth cynhwysfawr.
4. Tegwch a Thryloywder: Galwodd tenantiaid am degwch, tryloywder, a hyblygrwydd mewn penderfyniadau dyrannu tai, gan sicrhau bod anghenion pobl agored i niwed yn cael eu diwallu.
5. Trin Systemau: Roedd y mwyafrif yn cefnogi dad-flaenoriaethu unigolion sy’n trin y system tai cymdeithasol, gan bwysleisio pwysigrwydd tegwch, atebolrwydd, a gwneud penderfyniadau ar sail tystiolaeth.
6. Cefnogaeth Unigol: Pwysleisiodd yr ymatebwyr yr angen am gefnogaeth unigol ac atebion wedi'u teilwra ar gyfer y rhai sy'n profi digartrefedd, gan ystyried eu hamgylchiadau a'u hanghenion unigryw.
7. Mesurau Ataliol: Barnwyd bod angen atebion hirdymor a mesurau ataliol i fynd i’r afael â gwraidd digartrefedd, ynghyd â darparu lloches ar unwaith.
8. Ystyriaethau Moesegol: Ystyriwyd bod blaenoriaethu tai ar gyfer y rhai sy’n profi digartrefedd yn weithred ddyngarol, gan bwysleisio tosturi a chyfrifoldeb cymdeithasol.
9. Atebolrwydd: Galwodd tenantiaid am atebolrwydd ym maes rheoli tai, ynghyd â darparu gwasanaethau cymorth i helpu unigolion i ailadeiladu eu bywydau.

Mae canfyddiadau ac argymhellion yr arolwg Pwls Tenantiaid yn cynnig cipolwg gwerthfawr ar ddyraniadau tai cymdeithasol yng Nghymru. Mae TPAS Cymru yn credu, trwy wrando ar denantiaid a rhanddeiliaid, y gellir meithrin sgyrsiau agored, gonest a thryloyw, gan arwain at bolisïau tai mwy cynhwysol a theg.

Mae’r adroddiad cryno i'w weld yma

Mae'r adroddiad llawn i'w weld yma

Mae sleisiau o'r lansiad i'w gweld yma

Mae recordiad o'r lansiad i'w weld yma

Prif awdur: Elizabeth Taylor

 

Hoffai TPAS Cymru ddiolch i'r holl denantiaid a roddodd o'u hamser i gwblhau'r arolygon. Rydym wir yn gwerthfawrogi eich amser.

Mae Pwls Tenantiaid yn rhan o'n gwaith Llais y Tenant a noddir gan: 

• Lorna –tenant Cyngor Sir Ynys Môn
• Nigel – tenant Cartrefi Cymoedd Merthyr